Historie Widenhorn: De Tijdlijn van Widenhorn

 

Geen heden zonder verleden. Om die reden brengen wij af en toe een stukje historie onder de aandacht van ons aankomend 100 jarig bestaan in 2019. In deze editie een verhaal geschreven door Bert Euser, zelf tot 1-1-2007 eigenaar van de Industriële tak van Widenhorn en nog steeds eigenaar van WIA Educational, een zusterbedrijf van Widenhorn. Het verhaal verteld de ontwikkeling van mechanische naar digitale gereedschappen in industrie en onderwijs van 1919 - 2019.

 

Bijna honderd jaar geleden werd ons familiebedrijf, van origine een gereedschappenhandel, opgericht. De oprichter, de stateloze Albert Widenhorn, werd geboren in 1876 in Überlingen (Duitsland). Hij vluchtte aan het begin van de Eerste Wereldoorlog vanuit Gent met zijn Belgische echtgenote per motorjacht naar Nederland. Na de vrede van Verdun in 1918 ontstond er een groeiend vertrouwen in de Nederlandse economie. Veel nieuwe bedrijven werden opgericht. Widenhorn startte aan de Leuvehaven in Rotterdam met een automaat voor de fabricage van bouten.

 

Timmermansopleiding
Aan het begin van de eeuw was mijn grootvader van moederszijde begonnen als leerling-timmerman. In die tijd
waren er nog weinig ambachtsscholen, vanaf zijn veertiende jaar kreeg hij zijn opleiding in een timmermanswerkplaats. Hij ontving geen weekloon, maar moest voor zijn opleiding betalen aan de meester-timmerman en de noodzakelijke timmergereedschappen zelf aanschaffen. Elke ochtend liep hij naar de werkplaats
of bouwplaats: de aanschaf van een rijwiel zat er in een gezin met zeven kinderen niet in. Met het perspectief
van nu was mijn opa een ‘stapelaar’ avant la lettre: een doorzetter die met bedrijfsopleiding en avondcursussen het na de Tweede Wereldoorlog bracht tot chef van de tekenkamer. Dit deed hij bij een gerenommeerd Rotterdams architectenbureau dat veel opdrachten uitvoerde voor de wederopbouw van Rotterdam.

 

Het aantal ambachtsscholen nam na 1920 sterk toe, toen gemeenten de financiële verantwoordelijk namen. Widenhorn heeft tot laat in de vorige eeuw jaarlijks grote aantallen gereedschapskisten geleverd via scholen, voor nieuwe leerlingen in bouw, hout, metaal en elektro. Opnieuw zien we een parallel met recente ontwikkelingen: eerst moest elke leerling zijn eigen set, kist of tas met gereedschappen aanschaffen, voor eigen
rekening. Later kwam dit, net als de huidige pakketten schoolboeken, voor rekening van de school met subsidie
van de overheid. Het waren in die tijd natuurlijk de bekende handgereedschappen als tangen, hamers, beitels en zagen, afgestemd op het type vakopleiding (smeden, timmerlieden, etc.).

De oorlog
In de oorlogsdagen van mei 1940 werd het centrum van Rotterdam gebombardeerd en het bedrijfspand aan de Leuvehaven werd daarbij volledig verwoest. De voorraad gereedschappen, de catalogi en prijslijsten, de bedrijfsinventaris, alles ging verloren. Het bedrijf moest zichzelf opnieuw uitvinden. Voor de oorlog kwamen veel gereedschappen al uit het buitenland, met name Duitsland en Engeland. Nederland kende vrijwel geen eigen gereedschapsfabricage. Tijdens de oorlog, maar ook nog enige tijd daarna was het moeilijk om gereedschappen
te importeren. De naoorlogse behoefte doet de vraag toenemen, maar de verkoop werd geremd door invoerbeperkingen en schaarste. Importvergunningen moesten worden verkregen, wat aanvankelijk niet eenvoudig was. Reden om op zoek te gaan naar andere wegen, bijvoorbeeld samenwerken met bedrijven die gereedschappen onder ons merk maken.

 

 

De Wegwijzer
In 1956 gaf Widenhorn, als onderdeel van haar informatieve en educatieve functie, het zogenaamde Modellenboek uit. A5- formaat met harde kaft, met daarin opgenomen ruim 300 pagina’s gereedschappen, voorzien van tekeningen en codenummers, uit haar handelsprogramma voor industrie, ambacht en scholen. Handgereedschappen, draadsnijgereedschappen, boren, frezen, meetgereedschappen, spangereedschap,
e.d. De tekeningen ogen nog steeds actueel. Veel gereedschappen zijn gebaseerd op bekende principes,
alleen de uitvoering ziet er tegenwoordig professioneler uit. Er waren in die jaren nog veel ambachtelijke bedrijven, zoals smederijen, hoefsmeden, lasinrichtingen en constructiebedrijven. In de vakopleiding en binnen de bedrijven werden dan ook nog veel traditionele gereedschappen gebruikt, zoals smeedhamers en smeedtangen.

 

 

Tot de afnemers van nieuwe producten behoorden in die jaren steeds vaker machinefabrieken en metaaldraaierijen, die deze ook gebruikten voor de permanente (bij)scholing van personeel. Cornelis Euser, die het bedrijf na het overlijden van Widenhorn in 1944 leidde, vond dat wij overal ‘binnen’ moesten zijn waar draaibanken werden gebruikt. Daar werden draaibeitels van snelstaal, hardmetaal en later klemwisselhouders
toegepast. Om die ontwikkeling en het vervolg in de loop der jaren kort samen te vatten:
technische informatie is altijd één van speerpunten van Widenhorn geweest. Met als mooiste voorbeelden de omreken- en maattabellen, die gemaakt werden voor draaiers en frezers. Tot aan de eeuwwisseling ontmoetten we nog weleens mensen, die nog een Widenhorn’s Wegwijzer in gebruik hadden, in een tijd waarin al lang rekenmachines werden gebruikt.

Opkomst van computers
In de zestiger jaren werden CNC-machines in Nederland geïnstalleerd: door software aangestuurde machines. Hierdoor veranderde de technische groothandel in gereedschappen definitief in een ‘kennismakelaar’: gereedschappen en machines werden verkocht met toegevoegde waarde, zoals adviezen en training. Widenhorn codificeerde haar technische informatie ter ondersteuning van processen op de werkvloer in de Widenhorn’s Wegwijzer.

In het begin van de jaren tachtig introduceerde Widenhorn in dit kader de Audit CNC-opbouwset voor conventionele draaibanken. Hiermee werd de drempel verlaagd voor de overstap van handmatig naar softwarematig aangestuurde machines.

Naast de ontwikkeling van CNC-machines kwamen er ook programmeersystemen (CAM – Computer Aided
Manufacturing). Deze waren aanvankelijk machinebesturingspecifiek. Met de integratie van de ontwerpfunctie (CAD - Computer Aided Design) ontstonden algemeen toepasbare CAD-CAM-systemen. Hierin worden zowel materiaal en snijgereedschappen als gereedschapshouders gesimuleerd en geprogrammeerd.

Complete pakketten
Door subsidies kon het streekschoolonderwijs (leren en werken) en later het middelbaar technisch onderwijs (MTS) in de jaren ’80 meedoen aan vernieuwingsprojecten. Hierbij werden lokalen met CNC-draai- en –freesbank, simulatiesoftware en een computernetwerk ingericht in alle deelnemende scholen.

Widenhorn heeft ook als leverancier geparticipeerd in belangrijke projecten voor nieuwe technologieën. Eerst in het middelbaar technisch onderwijs, daarna in het lager technisch onderwijs, de opvolger van de ambachtsschool. Het gaat onder andere om het Tibblto-project (Technische Informatica voor de Bovenbouw
van het LBO), Metaaltechniek voor het VBO, en technologie in de gemengde en theoretische leerweg. De levering
geschiedde volgens het zogenaamde turn-key-principe: de totaallevering van software, hardware, installatie en
support. Docenten en leerlingen konden vanaf het eerste moment volledig aan het werk dankzij de met de machines meegeleverde software, instructies en trainingsmateriaal.

 

Vandaag de dag
De ontwikkeling van Nieuwe Technologieën ging uiteraard onverminderd verder: laser, 3D-printers, mechatronica,
CNC-machines, robots, gereedschap-instelapparatuur, 3D-meetbanken, CAD-CAM-systemen, Virtual Reality,
en meer. Widenhorn stootte tijdens deze ontwikkelingen de mechanische gereedschappen af. Collega-bedrijven en oud-medewerkers, zijn hiermee verder gegaan. Dit betekende voor ons bedrijf de definitieve stap van mechanische naar digitale gereedschappen.

 

Onder de bedrijfsnaam WIA Educational werd een concept ontwikkeld van handson trainingswerkplekken voor nieuwe technologieën. Het concept bestaat uit software, apparaten, een (digitale) trainingsomgeving,
installatie, training van docenten en helpdesk, voor alle vormen van onderwijs en beroepsopleidingen.
Ingespeeld wordt op het groeiend tekort aan technici in bedrijven.

Kortom, de ontwikkeling van onze bedrijven liep deels parallel aan de ontwikkeling van techniek, economie,
onderwijs en markt, in hun onderling verband. Soms liepen we vooruit op de ontwikkelingen en soms volgden wij ze... met als resultaat dat Widenhorn geen bouten en moeren meer levert, maar geavanceerde software.

 

De cirkel weer rond

Met de verkoop van de Verspanende activiteiten in 2014 heeft Widenhorn zich gespecialiseerd op het gebied van Plaatbewerking en is hiermee één van de marktleiders in de Benelux. De cirkel is hiermee rond, want naast de geavanceerde software levert Widenhorn inmiddels als vanouds en met veel succes machineonderdelen en gereedschappen. Dat kan ook niet anders met eigenaar, Anco Euser, die het gereedschapsbloed van opa Cor Euser en het softwarebloed van vader Bert Euser heeft. Widenhorn biedt hiermee een unieke totaaloplossing van Software, Gereedschappen, Onderdelen en Lasersystemen, want Digitale en Mechanische Gereedschappen kunnen niet zonder elkaar!

 

Museum: ruimte met oude machines en gereedschappen	Museum: ruimte met o.a. foto's